«Χαράζοντας» εικαστικά μονοπάτια
αναπτύσσουμε τη συναισθηματική νοημοσύνη

Θεοδώρα Χανδρινού
Ζωγράφος - Χαράκτρια - Εκπαιδευτικός

Η ενίσχυση των κοινωνικών και προσωπικών ικανοτήτων των παιδιών συντελεί στην ανάπτυξη της συναισθηματικής τους νοημοσύνης. Καταδεικνύεται η σπουδαιότητα της καλλιέργειας της δεξιότητας αυτής, στα πρώτα σχολικά έτη, για την υγιή ψυχική διάπλαση και δόμηση συγκροτημένης, ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Παρουσιάζονται εργασίες μαθητών που υλοποιήθηκαν σε δημόσιο δημοτικό σχολείο το 2013 ως δείγματα γόνιμης πρακτικής εφαρμογής. Στοχοθετήθηκε πρωτίστως η αγωγή υγείας. Με όχημα το μάθημα της εικαστικής αγωγής και τη διδασκαλία της χαρακτικής τέχνης ξεκίνησε ένα ψυχοκινητικό ταξίδι.
Στη συγκεκριμένη εισήγηση κατατίθεται η διδακτική προσέγγιση του θέματος. Αναπτύσσεται η αξιοποίηση συγκεκριμένων σύγχρονων μεθόδων και η εφαρμογή τους μέσω βιωματικών εικαστικών δραστηριοτήτων στο σχολείο. Επίσης τονίζεται η θετική χρήση προγραμμάτων ηλεκτρονικού υπολογιστή στην εκπαίδευση.

Η αξιοποίηση του μουσείου στην εκπαιδευτική διαδικασία

Μαρία Λεμπέση
Υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων
του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Τράπεζας

Το μουσείο μπορεί να επιτελέσει δυναμικό εκπαιδευτικό ρόλο, να αποτελέσει σημαντικό κομμάτι της ονομαζόμενης «άτυπης εκπαίδευσης», θέτοντας τόσο γνωστικούς όσο και μη γνωστικούς στόχους (όπως ευχαρίστηση, κινητοποίηση προσωπικών ενδιαφερόντων, ανακάλυψη, κοινωνικοποίηση, αλλαγή στάσεων). Η καλή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ σχολείου και μουσείου πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εκπαιδευτική επίσκεψη κινητοποιεί πολλαπλά τους μαθητές, συμβάλλοντας στην ανάδειξη της δημιουργικότητάς τους.
Παρουσιάζονται με σύντομο τρόπο δύο βιωματικά εκπαιδευτικά προγράμματα που πραγματοποιήθηκαν στο Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας το 2013, σε συνεργασία με τη Θεοδώρα Χανδρινού (ζωγράφο, χαράκτρια, εκπαιδευτικό) και με τους εκπαιδευτικούς των συγκεκριμένων σχολικών τμημάτων καθώς και υλικό από τις εργασίες μαθητών που συμμετείχαν σε αυτά.

Από την αρχαία στη σύγχρονη πόλη, με τα φτερά των πουλιών

Καλλιόπη Κύρδη
Εκπαιδευτικός
Υπεύθυνη πολιτιστικών θεμάτων στην Α΄ Διεύθυνση Αθηνών

Τα πουλιά είναι εχθροί ή φίλοι; Με αφορμή τη «γρίπη των πτηνών», τα παιδιά της Δ΄ τάξης του 49ου Δημοτικού Σχολείου, με εννέα διαφορετικές εθνοτικές καταγωγές, ερεύνησαν τις διαδρομές των πουλιών στην πόλη, τα είδη τους, την πορεία τους όταν μεταναστεύουν, διάβασαν βιβλία γνώσεων αλλά και βιβλία λογοτεχνίας με ήρωες πουλιά, αφιέρωσαν σε αυτά ένα τεύχος της εφημερίδας τους, έγραψαν δικές τους ιστορίες.
Αφενός η διαπίστωση ότι πολλά είδη έχουν βρει καταφύγιο στους αρχαιολογικούς χώρους-κέντρο της πόλης, αφετέρου η διδασκαλία της ιστορίας μέσα από περιηγήσεις σε τοπόσημα της αρχαίας πόλης και αρχαιολογικά μουσεία καθώς και μέσα από ιστορικά μυθιστορήματα για παιδιά, οδήγησαν σε συζητήσεις για τη μετανάστευση στην αρχαιότητα και σήμερα, τη συμμετοχή στα κοινά, το δικαίωμα στην ασφάλεια και στην ελευθερία, τη θεώρηση της ετερότητας ως γεγονότος που εμπλουτίζει την κοινωνία.

Θεραπεία μέσω της τέχνης
Τα ψυχολογικά οφέλη της αυτο-έκφρασης στην εκπαίδευση

Μαρινέλα Ρούσου
Ερευνήτρια PhD, Ακαδημία της Ρουμανίας, Iasi, Ινστιτούτο «Gh. Zane»

Σε αυτή την εισήγηση επιχειρούμε να επιτύχουμε μια επισκόπηση της θεραπείας μέσω της τέχνης, των μέσων και των κανόνων που αφορούν τις πτυχές της θεραπευτικής επέμβασης στην εκπαίδευση. Εξετάζουμε επίσης τους αμυντικούς μηχανισμούς που ορίζονται ως αυτόματες ψυχολογικές αποκρίσεις και ενεργούν για να υπερασπίσουν το άτομο ενάντια στα συναισθήματα που το φέρνουν σε δύσκολη θέση, κάνοντάς το να αισθάνεται ανησυχία, ταπείνωση ή ντροπή. Η θεραπεία μέσω της τέχνης μπορεί να ανιχνεύσει τους αμυντικούς μηχανισμούς που ωθούν σε αρνητικές παραβατικές συμπεριφορές και δυσκολία προσαρμογής. Με τα συγκεκριμένα μέσα δίνεται στο άτομο η ευκαιρία να τους αναγνωρίσει και να διορθώσει. Τα οφέλη, είτε κλινικά είτε εφαρμόσιμα στην εκπαίδευση, μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: αυτο-ανακάλυψη, προσωπική εκπλήρωση, χαλάρωση, διαχείριση άγχους.
Στην εφαρμογή της η θεραπεία μέσω της τέχνης είναι ένας άριστος τρόπος επίτευξης της αυτογνωσίας και έτσι παραμένει προνόμιο όχι μόνο των θεραπόντων. Επίσης μπορεί να είναι ευεργετική στις εκπαιδευτικές εφαρμογές που υποβάλλονται από τους ειδικευμένους ή επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς. Παρουσιάζονται εικαστικές δημιουργίες μαθητών που πραγματοποιήθηκαν σε σχολεία της Αθήνας, ως παραδείγματα καλών πρακτικών, μέσα στο σχολικό πρόγραμμα της πρωτοβάθμιας ιδιωτικής και δημόσιας εκπαίδευσης.

Καλλιεργώντας δεξιότητες αγωγής υγείας στο δημοτικό σχολείο
μέσα από το μάθημα της φυσικής αγωγής

Σωτηρία Καφέτση Αποστολοπούλου
Master of Management in Sports Management
ΠΕ11 Φυσικής Αγωγής

Σύμφωνα με το διαθεματικό πρόγραμμα σπουδών του Υπουργείου Παιδείας το μάθημα της Φυσικής Αγωγής, ως εκπαιδευτική εμπειρία, είναι πολύ εποικοδομητικό για τη νέα γενιά. Στόχος του δεν είναι μόνο η καλλιέργεια των φυσικών ικανοτήτων και των κινητικών δεξιοτήτων των μαθητών, αλλά επιπλέον η ψυχική και πνευματική τους καλλιέργεια καθώς επίσης η πρόληψη και η ενίσχυση της υγείας τους.
Σκοπός της εργασίας «Καλλιεργώντας δεξιότητες αγωγής υγείας στο δημοτικό σχολείο μέσα από το μάθημα της φυσικής αγωγής» είναι να παρουσιάσει τον τρόπο με τον οποίο το διδασκόμενο μάθημα, μέσα από τις διαθεματικές δραστηριότητες της μουσικοκινητικής και των αθλητικών οργανωμένων παιχνιδιών, μπορεί να παρακινήσει τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες αγωγής υγείας. Επίσης, αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο συμβάλλει σημαντικά στην εξοικείωση των παιδιών της πρώτης σχολικής ηλικίας με έννοιες όπως η υγιεινή διατροφή, με τις αξίες του «ευ αγωνίζεσθαι» και της συμμετοχής.
Παρουσιάζεται ως παράδειγμα γόνιμης εφαρμογής το εκπαιδευτικό υλικό που δημιουργήθηκε σε δημοτικό σχολείο του Περιστερίου. Κατατέθηκε τo 2012 στην Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων και εγκρίθηκε στο πλαίσιο υλοποίησης της πράξης «Στήριξη των σχολείων με ενιαίο αναμορφωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα» στους άξονες προτεραιότητας 1, 2 και 3 του Ε.Π. «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».

Ο σχολικός κήπος ως πεδίο καλλιέργειας δεξιοτήτων
Αλεξάνδρα Τσίγκου
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α΄ βάθμιας Δυτικής Αττικής

Η συγκεκριμένη εισήγηση προσπαθεί να ανιχνεύσει τους τρόπους με τους οποίους καλλιεργούνται ποικίλες δεξιότητες των μαθητών μέσα από σχεδιασμένα προγράμματα και βιωματικές δράσεις στο σχολικό κήπο.
Τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται η αξία του σχολικού κήπου ως πεδίου ανάπτυξης δραστηριοτήτων που προσφέρουν πολλαπλά παιδαγωγικά οφέλη στους μαθητές. Μέσω αυτών καλλιεργείται ο προβληματισμός, ενθαρρύνεται η ερευνητικότητα και ενισχύονται οι δοκιμές. Ο σχολικός κήπος μεταμορφώνεται σε χώρο που συμβάλλει ώστε τα παιδιά να συνεργάζονται, να ενεργούν στη μάθηση, να επιλύουν προβλήματα και να αξιοποιούν γόνιμα την αποτυχία.
Θα παρουσιαστούν καλές πρακτικές μέσω των βιωματικών περιβαλλοντικών δράσεων που υλοποιούνται σε συγκεκριμένα σχολεία. Παράλληλα θα αναδειχτεί η συμβολή των προγραμμάτων αυτών στην καλλιέργεια δεξιοτήτων, στη διαμόρφωση στάσεων, αξιών και συμπεριφορών. Βασικά παιδαγωγικά στοιχεία που αναπτύσσονται είναι η ενεργοποίηση και η κοινωνικοποίηση, καθώς τα παιδιά μέσα στη σχολική κοινότητα μαθαίνουν να μοιράζονται, να προτείνουν, να χαίρονται, να ονειρεύονται.

Η διαπραγμάτευση της ετερότητας στη σχολική τάξη
μέσα από την ανάγνωση εικονογραφημένων ιστοριών

Θεοδώρα Τσιαγκάνη
Eκπαιδευτικός

Η εισήγηση αποτελεί μέρος της έρευνας στο πλαίσιο της εκπόνησης διδακτορικής διατριβής, που πραγματοποιήθηκε σε δύο τμήματα της πρώτης και της δευτέρας δημοτικού σε δύο δημοτικά σχολεία των Αθηνών και ένα του Πειραιά το διάστημα 2003-2005. Στόχος της έρευνας είναι η προσέγγιση της λογοτεχνίας μέσα από την αναγνωστική ανταπόκριση και την ανάγνωση της πολυφωνικότητας, μια συνδυαστική προσέγγιση της θεωρίας της αναγνωστικής ανταπόκρισης του W. Ιser και της θεωρίας της πολυφωνικότητας και διαλογικότητας του Μ. Μ. Bakhtin. Η δυναμική διαλογική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο συμμαθητή και στο κείμενο ενεργοποιεί και τις διαφορετικές ανταποκρίσεις, αναδεικνύοντας όψεις της ετερότητας μέσα από το άκουσμα των άλλων, έτερων φωνών μέσα στη σχολική τάξη.

Το μάθημα της θεατρικής αγωγής
ως εργαλείο στην ανάπτυξη δεξιοτήτων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση

Παναγιώτης Μανωλόπουλος
Διπλωματούχος χοροκινητικός - θεραπευτής
Ηθοποιός - Σκηνοθέτης
Εκπαιδευτικός

H θεατρική αγωγή ως μάθημα ενταγμένο στο σχολικό πρόγραμμα διδασκαλίας έχει γνωσιοθεωρητικό αλλά κυρίως βιωματικό χαρακτήρα. Η σκοπο/στοχοθεσία αφορά τόσο το γνωστικό όσο και τον ψυχοκινητικό, συναισθηματικό, κοινωνικό και μεταγνωστικό τομέα. Μέσω των ποικίλων διεργασιών που πραγματοποιούνται δύναται με ολιστικό τρόπο να ενισχυθούν οι δυνατότητες καθώς και να αναπτυχθούν-εξελιχθούν πολύπλευρα οι δεξιότητες των μαθητών.
Αναπτύσσεται περιληπτικά ο κύκλος της βιωματικής μάθησης κατά Kolb και η μεθοδολογία της διδακτικής προσέγγισης. Παρουσιάζεται ως παράδειγμα εφαρμογής το υλικό που κατατέθηκε το 2011 ως μέρος καινοτόμου προγράμματος σχολικών δραστηριοτήτων στην αγωγή υγείας με θέμα τη δραματοποίηση παραμυθιού, που βραβεύτηκε με έπαινο από την Α΄ Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθήνας.
Τέλος επισημαίνεται η σπουδαιότητα της διασύνδεσης με άλλα γνωστικά αντικείμενα και αναδεικνύεται το όφελος προς τους μαθητές από τη συνέργεια των εκπαιδευτικών ειδικοτήτων με όχημα τη «συνομιλία των τεχνών».

Τηλ. επικοινωνίας: 210.8807.799
(Μαρία Λεμπέση, υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ιστορικού Αρχείου της ΕΤΕ)